Introduction

De Processu Matrimoniali was an instruction from the Sacred Congregation of the Propagation of the Faith to the U.S. Bishops in 1883. The U.S. Bishops Conference, in 1886, promulgated it as their own particular law with the Third Plenary Council of Baltimore in 1886 (see in art. 304 and Appendix here)

Cited in Dissertation

De Processu Matrimoniali  issued in 1883 was cited elsewhere. In the Doctoral Dissertation by Rev. James P. King, published in 1952, he said this:

Further legal enactments particularly pertinent to procedural law were the Instruction of the Sacred Congregation of the Council, issued on August 22, 1840,(note 5) and an Instruction of the Sacred Congregation of the Holy Office of June 22, 1883, addressed to Oriental bishops(note 6). This last directive was incorporated for the most part by the Sacred Congregation for the Propagation of the Faith in its Instruction of the same year as sent to the bishops of the United States (note 7). This Instruction was incorporated along with the Constitution Dei miseratione, of Benedict XIV in the Acta of the III Plenary Council of Baltimore in 1884 (note 8)

Note 7
S. C. de Prop. Fide, instr., Causae Matrimoniales, a. 1883—Fontes, n. 4901; Collectanea S. Congregationis de Propaganda Fide (2 vols., Vol. I, ann. 1622-1866, Nn. 1-1299; Vol. II, ann. 1867-1906, Nn. 1300-2317, Romae: S. C. de Propaganda Fide, 1907), II, n. 1587 (hereafter referred to as Collectanea). Although there is no title of address prefaced to this Instruction in the Fontes or the Collectanea, it follows immediately upon another Instruction to the bishops of the United States regarding the manner of procedure in criminal and disciplinary cases of clerics. Many authors refer to it as directed to the bishops in the missionary territories of the world, but the better opinion confines it to the bishops of the United States. This view is substantiated by a response of the Sacred Congregation of the Holy Office, which refers to it as sent to the hierarchy of this country—cf. S. C. S. Off. (Colonien), 23 inn. 1903, n. 2—Fontes, n. 1266.

English

4901.
The Propagation of the Faith, 1883

I. On the matrimonial process.

1. Marital cases pertain to the ecclesial judge, who alone has the competence to bring judgement regarding the validity of a marriage and the obligations deriving from it. The civil authority makes judgement only regarding the civil ends of marriage.

2. In marital cases the spouses are under the power of the bishop in whose diocese the husband is domiciled. There is a place for exception if the conjugal fellowship should have been laid aside either through separation from bed and board or by malicious desertion committed by the husband. In the former case, whichever party should exercise the right of accusing against the other party before the bishop of the dioceses where the same party is domiciled. In the latter case the wife is able to bring a case before the bishop within whose dioceses she is domiciled. After the judicial citation has been published, a change made regarding the domiciles of the spouses effects no change in respect to the competent judge.

3. In order that any marital case requiring treatment be accepted in the ecclesial tribunal, it is necessary that a lawful and juridical accusation precede, which will never be admitted, unless it should come from a person or persons who are capable by common right to bring an accusation. And indeed, in some impediments only the spouses themselves are admitted just as the accusers; in others those who related to them by blood or even some from the public; and finally out of officio an investigation can be made, and because it should, especially when a simple renouncement against the validity of some marriage has been made, or [when] rumor, asserting itself as the foundation of truth, about the existence of some impediment has been spread widely.

4. That accusation should be made before the legitimate ecclesiastical ordinary and indeed, in writing: if it will have been made only in speech, it will need to be rendered juridical according to the norms handed down by common law, that is by bringing it about that the accuser repeat [it] before the tribunal and that it be taken-down into the records by the chancellor.

5. In explaining the matter, besides a faithful exposition of fact, all necessary things and all concurrent information will have been attached; witnesses knowledgeable about the matter will need to be identified and proffered in order that the basis of the accusation be ascertained and so that a path for the tribunal be paved for uncovering the truth.

6. With the accusation have been thus received, the bishop will take-up the job of the moderator of acts or his vicar general or some other moral and knowledgeable man will be chosen from the clergy. Similarly he will designate another man who, executing the responsibility of the chancellor, will document anything dealing with the case and will commit to writing the questions for the witnesses (lit. ‘the ones needing to be examined’) by name and their responses.

Regarding the makeup of the tribunal

7. Moreover the Ordinary himself is explicitly required to establish another ecclesiastic man – who has a knowledge of the law and an upright life – who should stand as the defender of the bond. But it will always be right (and just) for him (i.e., the Ordinary) to suspend or remove him and put in his place someone else having these qualities, if there should be a just reason.

8. The aforementioned allotments (i.e., of responsibilities) and delegations should be made in writing by the Ordinary, and their authentic documents or in the very least a mention of them should be made in the register (i.e., records, accounts, or archives).

9. It is the moderator of the register’s responsibility to convoke the tribunal; to cite the parties and witnesses in order that they appear in judgement; to establish the length of adjournments how ever many times they are should by those people who have the right [to request them]; to edit the decisions and regulations for the normal and correct compilation of the register, which will need to be written-out in full and enumerated in the register.

10. The defender of the bond, before he takes up the job committed to him, should, in the presence the moderator of the register, make an oath on the holy Gospels regarding the careful and honest fulfillment of his commission, promising that he will bring before the tribunal in spoken and written word everything that be judges pertinent to uphold the validity of the marriage. This defender of the bond will need to be cited by the moderator of the register in whatever documents there should be, lest he (the moderator) give in to the fault of nullity (of the bond); always and whenever the registers (i.e., archives) must be given to him even if they have not been published, and always and whenever his (the defender of-the-bond’s) documents must be received and -when he requests- new scopes [of investigation] should be extended in order that he complete and share those writings

11. But if on account of peculiar circumstances the defender of the bond will not have been able to be present for all the [juridical?] acts, with the process having been completed, all the documents should be handed over to him in order that he be able to writing those notes/considerations which he should judge necessary for upholding the validity of the marriage; if he should suggest …  [to be continued]

Latin Original

Optical Character Recognition from archive.org
S. C. de Prop. Fide, instr., Causae Matrimoniales, a. 1883
All volumes of Codicis Iuris Canonici Fontes. edited by Gasparri are archived here

CODICIS
IURIS CANONICI
FONTES
CURA ET STUDIO
EAll 1USTINIANI CARD. SERDI
rt

VOLUMEN VII
CURIA ROMANA

N. 4428-5822

TYPIS V01.(1TTIS VA 1 ICANIS
X XXV
p

Codicis luris Canonici Fontium sex voluminibus publicatis, cun:
maximo disciplinarum iuridicarum detrimento vivis ereptus est
Petrus Card. Gasparri, cuius cura eadem edita erant.
Hoc iam septimum eorundem Fontium volumen publici iuris
fit cura et studio infrascripti Cardinalis, cuius studio memorata
quoque sex volumina prodierant.
Romae, die 29 iunii 1935.
IUSTINIANUS Card. SERiDI
Princeps Primas Hungariae
Archicp. Strigonien.
lus proprletatis In hoc Collectaneorum volumen
Apostolica Sedes sibi reser•at

4901.
S. C. de Prop. Fidc, instr. a. 1883.
I• De processu ?natrimoniali. 1. Causae matrimoniales ad iudic•m
ecclesiasticum spectant, cui soli competit de validitate matrimonii et obliga-
tionibus •x eodem derivantibus sententiam ferre. De effectibus matn-
monii mere potestas civilis iudicat.
Coniuges in causis matrimonialibus suhsunt Episcopo in cuius dioe-
ceu.maritus domicilium habet. Exceptioni locus est si coniugale vitae con-
sortium aut per separationem a toro et inensa, aut per desertionem malitio-
sarri a marito patratam sublatum sit. Priori casu quaelibet pars ius accusandi
c?ntra alteram ipsi competens, coram 14.2piscopo dioecesis, ubi haecce dorni-
c111.10 habet, exercere debet. Posteriori casu xixor apud Episcopum, intra
cunis dioccesim domicilium eius situm est, actionem instituere potest. Post-
Pam citatio iudicialis intimata est, mutatio quoad coniugum domicilium facta mutationem respectu iudicis competentis minime operatur.
3. L t in tribunali ecclesiastico causa aliqua matrimonialis tractanda
XXIX. Absoluto processu redactor actorum summarium
praecipuorum
argumentorum, quae ex Ipso elucent, conficiat.
XXX. Qua die causa proponetur, inquisito fiet facultas defensiont,
suam per alium sacerdotem suo nomine peragendi. Quod si idoneum noti.
reperiat, laicum catholicum adhibere potest. Quisque autem ex iis ab O.
nario approbandus est.
XXXI. Si vero reus defensorem deputare recuset, Ordinarius illurn rk
officio designahit.
XXXII. Defensor debitis sub cautelis in Cancellaria Curiae processum
eiusque summarium inspiciet, ut reum tueatur; ac defensionem ante catmac
ipsius propositionem scripto exhibere poterit. Ipse quoque ad iuramentum
de secreto servando tenetur, quando iudex indolem causae id postulare cen•
suerit.
XXXIII. Processus eiusque summarium ad procuratorem fiscalem
mittitur, ut officio suo fungi possit; dein ad Ordinarium remittitur, qui ubi
in plenam causae cognitionem devenerit, diem constituet, in qua eitic discus•
sio ac decisio locum habeat, idque inquisito significari curet.
XXXIV. Praestituta die causa coram Episcopo vel Vicario generali,
praesente procuratore fiscali, defensore, et cancellario proponitur.
XXXV. Audito fisci procuratore, ac defensione rei, sententia pronuncia-
tur, eiusque pars dispositiva cancellario dictatur, expressa mentione facta,:i
damnationi sit locus, sanctionis canonicae quae contra imputatum applicatur.
XXXVI. Sententia reo intimetur, qui potest ad auctoritatem superioris
instantiae appellationem interponere.
XXXVII. In appellatione ohserventur normae expressae in Const. sa.
me. Benedicti XIV, Ad :nilitantis, die 3o martii 1742, 2 ac caeterae indictae
a S. C. Episcoporum et RR. decreto die 18 decembris 1835 3 et epistola
circulari diei t aug. 1851.4
XXXVIII. Intra terminum decem dierum a notificatione sententiae
interpositio appellationis fieri debet, quo elapso tempore, sententiae exe-
cutio locum habet.
XXX IX. Appellatione interposita, continuo Curia ad auctoritatem ecclee
siasticam superioris instantiae omnia acta causae in suis autographis• idest
processum, eius summarium, defensionem ac sententiam mittit.
Haec porro superioris instantiae auctoritas, appellatione cognitat
appellanti iniungit ut intra triginta dies defensorem deputet, qui ab iPs3
approbandus est.
X1.1. Eo termino peremptorio frustra elapso, censetur reus benefici°
e• appellationis renuntiasse, quam propterea iudex gradus superioris peremr
tam declarat.

Quoad appellationcm, in Concilio Plenario Baltimorensi III notatur: • Qu°d„34itiso iudicio curiae metropolitanac primae instantiae ad aliam curiam appellandttm sit, APP”
ex speciali concessione S. Scdis fict ad Mettopolitanum viciniorem 1. = Cf. N. 326.
3 Cf. N. t9o8. Cf. N. 196t.

481
Curia Romana
480
S. de Propaganda Fide

suscipiatur, necesse est ut contra matrimonium regularis et iuridica accusatio
praecesserit; quae nunquam erit admittenda, nisi proficiscatur a persou
vel personis, quae communi iure habiles ad accusandum habeantur. •Eteniz
in quibusdam impedimentis ipsi coniuges tantum uti accusatores •adrnittun.
tur; in aliis, qui sunt iisdem sanguine propinqui, vel etiam quilibet de po.
pulo; ac tandem ex officio etiam inquisitio fieri potest, et quandoque debtt
quando praesertim contra alicuius matrimonii validitatem simplex denun.
tiatio facta fuerit, aut fama fundamentum veritatispraeseferens de alicuiw
impedimenti existentia divulgata sit.
4. Ista accusatio coram legitimo Ordinario ecclesiastico fieri debet, et
quidem in scripto: si oretenus facta fuerit, iudicialis reddendaerit iuxta
regulas communi iure traditas, scilicet efficiendo ut accusator eamrepetlt
coram tribunali, et a cancellario in actis redigatur.
5. In ea, praeter accuratam facti expositionem, enarranda erunt omnia
adiuncta necessaria, et omnia indicia concurrentia; indicandi et nominandi
testes de re instructi, ut hoc modo fundamenta accusationis cognoscantur,
et via tribunali sternatur veritati detegendae.
6. Accusatione sic recepta, munus moderatoris actorum Episcopus vel
ipse sibi assumet, vel suum Vicarium generalem, aut alium probum et exper-
turn virum e clero ad illud delegabit. Similiter alium virum designabit,
qui cancellarii officio fungens quidquid ad caussam pertinet in acta referat,
ac nominatim interrogationes examinandis faciendas, eorumque responsiom
scripto consignet.
7. Praeterea ipse Ordinarius omnino tenetur deputare alium virum eccle-
siasticum iuris scientia et vitae probitate praeditum, qui matrimonii defensor
existat. Eum vero suspendere vel removere, si iusta causa adfuerit, et alium
substituere iis qualitatibus ornatum Ordinario semper fas erit.
8. Praedictae deputationes et delegationes in scriptis ab Ordinario fiant,
e t e 9a iru,),m1 oaduetrhaet on rt ii : aa cdtoocniu mine ne tr ia t, NireilbSuanlatercomnveonctai°rei,npaacrttiessPeTsttesentestqs.s:uenacrntgunitdpareliocae.r:
biliter ab iis •
qui ius habent petantur, edere decreta et ordinationes pro regu’
ut in iudicium compareant; terminos dilationis concedere, quoties rationa-
lari et recta actorum compilatione. •Quae omnia scripto erunt exaranda, et
in actis ipsis recensenda.
coram actorum moderatore iuramentum •
praestabit, tactis sanctis Evangeliis. •
de munere suo diligenter et incorrupte adimplendo, spondens se “11113
voce et scripto deducturum quae ad validitatem matrimonii sustinendam
conferre iudicaverit. •Hic matrimonii defensor a moderatore actorum citandus
erit ad quaelibet acta, •ne vi nioonnduullitatisicrciciant; eidem semper e
cumque acta processus, •etsit
et quandocumque eius scripta recin.
prorogandi, ut ea scripta perficiat atque exhibeat.
to. Defensor matrimonii antequam munus sibi commissum susciPiatt
i I. Quod si ob peculiares circumstantias matrimonii def.ensodtar
plipenud)al,caatutiueertninotvciot
mermnlui:
raeno dagitante.
actis interesse nequiverit, abs 1
exarare queat animadversiones° ut° processu eadem ipsi tradantu.r,
– , quas tuendae matrimonii validitati necessa’
rias iudicaverit; si alia acta suggesserit, haec conficienda omnino erunt; si
ex ign confectis deprehenderit alias adesse personas, testimonio ferendo
idoneas et opportunas nondum examinatas, has examini subiiciendas pro-
P°nel2t1 Constituto •
tribunali, haec actorurn conficiendorum ratio tenenda
erit. Ab omnibus et sin.gulis testimoniurn dicturis moderator actorum ante
extget de vcritate dicenda, et si ita res postulet, etiam
°: seiCiriettioramseennratunclio, praemissa congrua monitione de iuramenti sanctitate,
praesertim si examinandi rudes sint et ignari. Iuramentum praestandum erit
tactis •Sanctis Evangeliis, et in singulis examinibus eodem modo repetendum.
13. Qui examini subiiciendi sunt, seorsum semper audiantur. Porro
cancellarius adnotabit diem, mensem, et annum cuiuslibet examinis, nec non
singulorum nomen, cognomen, aetatem, conditionem, statum et patriam,
ct etiam quod iuramentum revera praestiterint.
4. Post quodlibet examen, etiamsi eadem persona pluries illi subii-
cienda sit, cancellarius clara et intelligibili voce coram eadem legat inter-
rogationes •et responsiones, facta eidem facultate variandi aut declarandi
quidquid ei visum fuerit: deinde ipse examinatus subscribat, et si fuerit
illiteratus, faciet hoc signum Crucis ac denique moderator actorum et
defensor validitatis matrimonii apponent suam subscriptionem, et cancel-
larius de actu rogabit.
15. Si aliquando contingat examinandos apud exteras et forsan longin-
quas regiones versari, nec tribunali se sistere posse, a moderatore actorum
accurata factorum et circumstantiarum, quarum cognitio et confirmatio
requiritur, expositio erit facienda, quae concinnatis opportunis interrogatio-
nibus, de sententia quoque defensoris matrimonii, et indicatis examinando-
rum nominibus, ad Ordinarium loci, in quo commorantur, mittatur, ut ille
sive per se, sive per suum vicarium generalem, sive per alium virum probum
ct expertum, e clero eligendum, eos examini subiiciat iuxta datas interroga-
qtiuonaeess,urperqauipsirtaoesperriiputsa isuurnaTento de veritate •dicenda, et ceteris servatis,
deowbenSuli:min,.veeQnrtotilioncalodnitisliigtneergrui tai ocastlai
tor inquirere debebit probitatem et credibilitatem, et ad hoc curahit, ut ab
anturP, qtrieecmenesxertuirn. i subiiciendum e vita migrasse, mortis
in iudicium vocatos vel vocandos actorum modera-
a(rloucaheise,tisainnInilninaucstias peruersnotnrise ifis, litterae testimoniales exhi-
ranalalatritam
17. Inter examinandos primo loco venit ille qui accusationem contra
ftierdeendd
Pprroohationes atterat; circumstantias omnes et indicia exponat quae vel ex
at accusationis titulum; facta omnia fideliter et religiose enarret, eorumque
minet test
18. Secundo 1
aut movit. Ab isto exquirendum erit, ut clare distincteque expo-
no P.ria scientia cognoverit, vel ex. aliorum rekxtione didicerit; et denique
debent, ut
ut reii
un..usquisque sua iura tueri, et rationes, deductiones, ac ac a
es quos de re instructos sciverit, vel saltem reputaverit.
oco veniunt coniuges ipsi, illi semper, et seorsum auf t
diri
cere, aut explicare queat. Quaelibet pars examini subiecta
l•‘’ •u. 31

483
482
Curia Rotnana
poterit vel illico post examen, vel etiam deinceps, antequam processuscii_.
,__
datur, proponere, si velit, articulos, super quibus alter coniux sit examinz.
dus; et quatenus etiam ab hoc articuli proponantur, crit iterum citandui
coniux qui primus fuerat examinatus, ut super articulis ab alteropropaiis
audiatur. Iuxta casuurn diversitatem a coniugibus inquirendum erit, ut ,-
qua documenta habeant ad suum matrimonium, vel ad coniugalem viti.
consuetudinem spectantia, ea exhibeant, in acta recensenda. Quae docu.
menta cuiuscumque generis sint, et a quocumque exhibeantur, sempt-
erunt recipienda; et cancellarius adnotare debebit diem, mensem, et a:..
num, nec non nomen illius a quo exhibita fuerunt.
19. Si ambo coniuges concordes in depositionibus fuerint, moderator
actorum et defensor matrimonii sedulo •inspiciant utrum inter eosdem coi.
lusio intercesserit. Hoc in casu singula argumenta contra eorum depositionts
ex processu resultantia di stincte iisdem obiiciantur, ut fraude, si qua fueri
detecta, veritas, quoad fieri possit, •diluci t,
de appareat.
2 0 . Post coniuges citandi erunt testes inducti, servata eorum examinr-
dorum ratione superius descripta, et exquisitis ab iisdem iis notitiis, de qui-
bus instructi •
existimantur. Interrogationes singulis faciendae, prout aca-
sationis titulus, aut allata factorurn et circumstantiarum congeries, vel ipsa
testium indoles atque capacitas requirere N i d a t u r , sagacitati atque pruden-
tiae moderatoris actorum et defensoris •vinculi relinquuntur, qui illas con-
cinnare, augere aut imminuere poterunt dummodo tamen semper ea omnia
tuna censeantur.
inquirantur quac ad rectum proferendum iudicium aut necessaria aut oppor-
2I . Quae in actis contincntur, rumini, ne ipsis quid(m coniugiL,
eorumque defensoribus, erunt ccmmunicanda ante processus publicationcm,
uno excepto matrimonii defensore, cui liberum erit semper et quando-
cumque acta inspicere et examinare.
22 • Quatenus vero actorum moderatori aut defensori matrimonii nulla
alia probatio requirenda videatur, finis imponatur probationum collection,
et processus publicetur, edito hac super re decreto ab ipso moderatore, a
defensore matrimonii, et a cancellario subscribendo.
23. Publicato processu, locus fiet defensionibus quas partes ad sua iur3
tuenda voluerint allegare, facta iisdem facultate adhibendi cos de
quos maluerint; irno praemonendae erunt de hoc iure, •ut lata sententia,
impugnent refutare valeat. fensores
iniustae contra eam incusationi aut reclamationi aditus praecludatur. Alle’
gationes autun si ab iisdem oblatac fuerint communicandae erunt •
defenson
vinculi matrimo . l’
ma is, ut eas exrendere, et quatenus matrimonii valith
ttatern
24• Cmnibus ut supra peractiq ad s t t. * d. •in veniendum
erit. Quod ut ab Ordinario seu ei‘u d ein en ram. pfironunciarn.mais a defensore
matrimonii exquiri debet declar ts. e e.g.ato.n.te at,i!n i
inqu irendum superesse, deinde i a io, sibi mlul amp ILIS
tentia proferatur . a subnciatur, et nonnisi audito coru
P leducendum aut
si h aberi possint, examinand nt.cgra causa duobus aut. tri
Ilaec in scriptis erit exar i • anc c’hus viris periti’l
a, in eaque rationum momenta m voto sen-
‘bus inni#
S. C. de Propaganda Fide
titur, ex processu deprompta exponantur, succincte quidem, sed ita tamen,
ne quidpiam essentiale omittatur. Sententia subscriptione iudicis et secreta-
rii, nec non sigillo curiae episcopalis munita partibus erit notificanda per
curiae apparitorcm, relicto iisdem illius exemplari, de quo in scripto fides
erit faC iendea.
25. Iudex si
pro validitate matrimonii sententiam dixerit, et nemo e
coniugibus contra eam appellaverit, neque defensor matrimonii appellabit
et caussa finita censeatur. E contra si matrimonium nullum fuisse decreverit
quamvis coniuges iudicio Praelati acquieverint, defensor matrimonii appella
tionern facere debebit, et novam sententiam ab alio tribunali postulare
quam appellationem primus iudex impedire nulla unquam ratione po
terit. Interim nullatenus permittetur partibus novas nuptias inire. Quamvi
appellationi interponendae nulli fatales dies vinculi defensori statuti sint
curandurn tamen ut quantocius id fiat. Quod si defensor ipse hoc munu
neglexerit, compelli ad id poterit vel a suo Episcopo, vel etiam ab illo
apud quem de iure appellatio esset facienda.
26. Ordo appellationis erit, prout sequitur. Si prima sententia a Curi
episcopali lata fuerit, appellatio fiet ad Curiam metropolitanam; si vero a
Curia metropolitana ea prodierit, appellabitur ad Curiam metropolitanam
viciniorem. Ad S. Sedem appellatio erit semper facienda, quoties primae
duae sententiae inter se conformes non fuerint, nisi partibus placuerit caus
sam ad ipsam S. Sedem ab initio et immediate deferre.
27. Facta appellatione, Episcopus seu Ordinarius qui primam senten-
tiam protulit, eam remittere debebit una cum integro processu, ceterisque
opmpneiibiautsurand ecsatu.ssam iterum iudicandam pertinentibus, ad tribunal ad quod
28• Hoc autem omnia a primo tribunali peracta diligenter examinabit,
atque •ea omnia peraget quae necessaria videbuntur, ut defectus suppleantur,
dubia elucidentur, et errores corrigantur. Hunc in finem, praesente sem-
per vinculi defensore, in curia ccnstituto vel specialiter delegato, coniuges
cxaminabit, investigationes •instituet circa documenta priori tribunali exhi-
bita, testes, a quibus novae informationes hauriri possint, iterum audiet.
Imo poterit etiam praescribere, ut novus processus ex integro conficiatur.
Verum quatenus validae desint rationes novum processum exigendi,
consultius erit, praesertim si personarum et locorum circumstantiae id
suaserint, ut processu iam expleto utatur, indictis tamen ulterioribus inve-
stigationibus, quas necessarias iudicaverit.
2.9. Expleto examine primi processus, et imposito fine novis investiga-
imioinmiberues,suioudeae exp
sionQues odi(ilicisbseiabpnitpo,vum processum faciendum esse censuerit, methodus supra
adesse
novi aliquid investigandum censuerit, semper tamen defensor matrimonii
deseripta servanda erit. Si vero aliqua tantum nova acta adiungenda, vel
onee
elrnesdaevlrateel enael tt .nqouvaat e nh ua es co pe
eems s ec °d nulxne’ruint iperanopdraiaseruannitm, uadtyperro.
utrurn alig_ • ,
x appellationis debebit exquirere a defensore matrimonii,
ina adhue habeat deducendum aut inquirendum; et quatenus
,
X
–
;
s
)
s
a
48 4 Curia Romana
se nil amplius habere dixerit, auditis prius, modo quo supra declaratum est.
aliquibus viris in scientia iuris •
peritis, sententiam pronunciabit, omniaser.
vando quae pro tribunali primae instantiae •praescripta fuerunt.
3o• Quando utraque sententia conformis pro validitate coniugii pronun-
tiata sit, sciat tamen pars impugnans •
matrimonium, sibi m hue o
adrtinino
patere appellatione ad Apostolicam Sedem. Si porro in secunda aeque
ac in prima sententia nullum ac irritum matrimonium iudicatum fuerit, et
ab ea pars vel defensor pro sua conscientia non crediderit appellandum, in
potestate et arbitrio coniugum sit novas nuptias contrahere, dummodo alicui
eorum ob aliquod impedimentum vel legitimam causam id vetitum nonsit.
Potestas tamen post alteram sententiam conformem, ut supra, coniugibus
facta intelligatur, salvo semper et firmo remanente iure seu privilegio caus-
sarum matrimonialium, quae ob cuiuscumque temporis lapsum numquam
transeunt in rem iudicatam, sed si nova res, quae non deducta vel ignor3ta
fuerit, detegatur resumi possunt et rursus in iudicialem controversiam revo-
cari.Quodsi a secunda sententia super nullitate vel altera pars appellaverit,
vel defcnsor matrimonii •ei salva conscientia acquiescendum non putet, quia
sibi vel rnanifeste iniusta vel •aliunde •invalida videatur, re tota ad S. Sedem
delata interim •firma remaneat utrique coniugi prohibitio ad alias transeundi
nuptias.
II. — De regulis servandisin tractandis caussis matrimonialibus in specie.
Praeter hactenus recensitas regulas in omnibus caussis matrimonia-
libus generatim servandasut iuridica •illis stet validitas, quaedam etiam
speciales prae oculis habendae sunt iuxta peculiarem impedimentorum
naturam et indolem quae iudicio
singulis, saltem occasionem praebuerunt. Quare de hii
quae frequentius occurrere solent, aliqua speciatim animad-
vertenda sunt.
31. De impedimentis cognationis •carnalic, cel spiritualis, et affinitatis. —S:
matrirnonium impugnetur ob assertum impedirnentum conationis carnalis
aut spiritualis, vel affinitatis g
um doc facile erit eiusdem existentiam dete g
ere ope au-
thenticorument , orum. Etenim con
quae ex praecedenti matrimoni arn affinitasi
o g atio carnalis, et eti
processerit, dignoscuntur ex arbore genea-
logica utriusque familiae, conficienda ex regestis matrimoniorum, et ec
libris etiam baptizatorum, in quibus notata esse debent nomina non modo
coniugum, et eorum qui baptizati sunt, sed horum etiam parentum. S”‘”
ter ex libris baptizatorum et confirmatorum aperte eruitur cognatio spiritua-
lis, quia in illis una cum • t nomina
eorum qui aaptizatt vei conormatt uerun , u.
quoque recensita esse debent sive patrinorum sive matrinarum.
menta in forma authentica ex di l’b ‘
vel curiae, una cu testimo • d
ctts ns erunt haurienda opera parochoru.n.
in libris extantibus; imo si a paroch t t. Talia doc
nto de eorum identitate cum respectivis particulbt
fuerit, opus ert
.o es datum.
ut eiusdem parochi obsignatio a cuna Eptscopalt authentica declaretur..
32. Quod si aliquod oriatur dubium circtaedt oirrimdiecnet:x raedicta vel circa
eorum veritatem, in iudicium vocandi erun
guinei, affines, propinqui, quibus origo eorum de quibuPasmliingaitnudri nc07asal:tsist.
aut nota esse possit, ut ex horum depositionibus gradus consanguinit S. C. de Propaganda ide 485
velaffinitatis clarius valcat ddeteergmui:arrai.tioNoernitlehNaibfetninddaa;meeiunstotahmuiecnresei deussioe
prae ocu •
ii:mhaPbeuabit,icha.igs°fqaemutaestionibus
ar’ationes quibus innititur. Caeterum iudex semper
praebere documenta authentica, et numquam licere contra eadem iudicare,
cP°ontessidteertainda erit on
dirimendis praecipuum fundamcntum
nisi ex certis et evidentibus argumentis constiterit ipsa vitiosa aut falsa esse.
lukc proinde locorum Ordinarii sedulo curabunt ut libri baptizatontm, con-
firmatorum, et matrimonio copulatorum, nec non defunctorum a parochis
diligentissime exarentur et accurate custodiantur.
33• De impedimento puhlicae honestatis. — Quoties aliquod matrimonium
impugnatur ob impedimentum, quod publicae honestatis nominatur, in
primisaccuratestatuendum erit, utrum illud originem duxerit ex matrimonio
simpliciter rato, an ex sponsalihus.
In priori casu ad impedimentum adstruendum proferantur documenta
matrimonii praecedentis celebrationem comprobantia, quae documenta
facile suppeditabunt vel libri matrimoniorum a parocho servandi, si matri-
monium corarn Ecclesia fuerit celebratum, vel regesta existentia penes mini-
stros haereticos, si apud eos matrimonium contractum affirmetur. Quamvis
documenta vel a sola civili potestate, vel ab haereticis manantia, vim habere
possint aliquando ad factum de matrimonio celebrato extratudicialiter con-
firmandum, tamen iudex catholicus, qui de existentia impedimenti senten-
tiam laturus erit, curabit ut in iudicium compareant partes, testes qui matri-
monii celebrationi interfuerunt, propinqui eorum qui contraxerunt, nec
non omnes quos sciverit de re instructos, ut omnia possint cognosci quae
ad factum rite iudicandum conducere poterunt.
34. Quod si praedictum impedimentum ortum asseratur ex sponsalibus
cum persona alteri parti consanguinea in gradu impedimentum constituente
contractis, ad iudicium proferendum duo erunt inquirenda, videlicet utrum
revera asserta sponsalia locum habuerint, et utrum valida in sensu canonico
haberi possint. Primum deducendum erit ex partium confessione, dummodo
hac exceptiones minime patiantur, ex •documentis si habeantur, ex testium
fidem merentium depositionibus, nec non ex indiciis quae iudex peritus et
exPertus deducere poterit ex circumstantiis quae facta exposita aut praeces-
:n:uncttaaeut subsecutae sunt. Ad secundum probandum, utrum videlicet asserta gulis locis spcciales aliquae formae pro solemni sponsalium celebratione Vonsalia valida fuerint in sensu canonico, plura erunt sedulo perpendenda. Ante omnia iudex prae oculis habeat, quod ex usu et consuetudine fere in sin¬reperiuntur quac communiter et regulariter ab omnibus servari Itaque inquirendum erit, utrum istae fonnae fuerint, nec ne, serva-
nluen”1 Primum, praesumptio pro sponsalium valore aderit, contra quam
quam erit iudicandum, nisi ex certis et evidentibus argumentis sponsa-
lia nulliter contracta fuisse constiterit; si secundum, inquirendum erit, qua
dt causa consuetae formac fuerint omissae, et utrum pro personarum, loco-
rurnt et consuetudinum circumstantiis sponsalia nihilominus valide fuerint
actognutra
eo quod utrimque voluntas sese obligandi vere intercesserit,
ut ex lure impedimentum constituant. In hunc finem praeter alia
Curia Romana
486
S C de Propaqanda Fide 487
quaerendum est, quibus verbis, vel factis sibi futurum matrimonium prorni,
serint, utrum promissio ab utraque parte processerit; et, si ab una tantuni
utrum alia eam acceptaverit sive verbis, sive factis, sive signis ‘
tibus; utrum post datam promissionem praetensi sponsi reputaverint stN,:
• aequiv
matrimonio contrahendo obligatos, an liberos. Erit quoque inquirend
sponsorum conditione, utrum scilicet ea talis •sit ut praesumi non possit
um „c
veram in ipsis voluntatem sese mutuo obligandi adfuisse.
35. Quatenus casus exigat, inquirendum etiam erit, qua aetate praetensi
sponsi sibi invicem matrimonium promiserint. Etenim sponsalia ab infanti-
bus, vel a maiori cum infante contracta, ipso iure nulla sunt, et impedimen-
tum publicae honestatis gignere non valent. Quare in hoc casu inquirendum
erit de aetate legitima eorum, a quibus sponsalia fuenint contracta, quod
facile fiet petitis docurnentis ex libris baptizatorum atque ex testimonio pa-
rentum, sive aliorum, qui personas, de quibus agitur cognoscunt. Si consti-
terit in aetate adhuc infantili sponsalia inita fuisse, investigandum erit utrum
post septennium fuerint renovata, aut saltem ratificata.
36• De impedimento vis el met us Circa impedimentum quod vis et
metus, ante omnia advertendum occurrit, neminem a iure admitti ad matri-
moniu m ex hoc capite impugnandum nisi qui violentiam et coactionem pas-
sus dicitur: reiici vero eum qui per longum tempus in matrimonio vixerit,
dummodo eidem libertas et opportunitas reclamandi non defuerit; ita ut si
liber iam a metu sua sponte in •
coniugali domo perstiterit, matrimonialia
officia non detrectaverit audiri
ctione amplius non debeat. Etenim qui liber a coa-
metuve, ,
facultate et opportunitate reclamandi non utitur, censetur
consentire, et ratificare quod antea invitus atque adverso animo fecerat.
Unde in primis erit inquirendum, utrum accusatio tempore, uti dicitur, utili
facta sit; et si hoc iam fluxerit, quaerendum erit quanarn •de causa hoc acci-
derit, ut •iudicari possit utrum accusatio admittenda an reiicienda sit. Secundo
prae oeulis habendum erit, solummodo metum gravem, qui nempc virum
constantem cadat, matrimonium dirimere, et consequenter ad hunc metum.
exquirendum omnes sive moderatoris actorum sive defensoris matrimonit
investigationes esse dirigendas. Porro gravitas timoris oritur ex natura
narum, ex qualitate tum eorum, a quibus illae proficiscuntur, tum eorum
qui eas passi dicuntur. Ista tria itaque erunt praesertim investiganda.
37- Circa primum sedulo inquirendum, utrum qui de adhibita coactione
accusantur, ita consueverint agere cum persona quae coacta
gravem atque molestam eidem redderent domesticam et familiarem con.
tationem; quaenam fuerint in s ecie molestiae eidem illatae; utrum
gravi indignatione plena adhibita, intentata haereditatis ‘ecno e
yerba
paterna domo, an addita etiam verbera.
santur, patria potestate et auctoritate ollerent, an. qui». mf
sunt, nullatenus iisdem subiecti fuerinPt; privatio, et
Circa secundum considera ndum est, utrum •
qui de illata vi metuve ac
cu-
re ae omui utilitas, aut decus obventurum; .(ram
metduame ;vempagasi:31
ne ex matrimonio propri d
indoles vim inferentiurn, quae ratio vis in eren
ae
gere consueverint, utru qauda ei r conditio, qui mores; qua ratione
acundiam et violentiam ita essent prociiv°1
ut facile quod minabantur perficerent, et animo ita essent duro atque obsti-
nato, ut a nemine sibi contradici aut consiliis suis impedimenta obiici pate-
cforts et onstans; qua ratione in familia vtverc consueverit, utrum sub
tiam
reniitur.
dQuoa tertium ratio habenda erit primum sexus personae quae violen-
dpassa icitur; facilius enim animus puellae commovetur, quam viri;
ede nde a tatis, educationis, indolis, utrum nempe mitis ac timida fuerit, an
custodia et vigilantia parentum, ita ut ab eorum imperio semper et in
omnibus penderet, an aliqua libertate frueretur ut et propria sensa exponere,
et iuxta propriam voluntatem operari potuerit: an parentes ita eam segre-
garint, ut omnis consilii expetendi facultas eidem adempta fuerit, nec
cuiquam eiusdem alloquendae copiam tribuerint, nisi quos de matrimonio
ineundo consilia praebere posse iudicaverint.
38. Praeter ista inquirendum erit, utrum qui de illata vi conqueritur ,
aliquando relationem habuerit cum eu cum quo postea contraxit; et utrum
aliquando propositurn halmerit curn eodem contrahendi. In casu affirmativo
inquirendum, quas ob causas voluntatis mutatio contigerit; a quo tempore
consilium fuerit mutatum, utrum nempe antequam parentes propriam volun-
tatem ostenderent, an postea; et utrum ex praecedenti relatione aliqua exorta
sit suspicio contra decorem vel ipsius personae, vel farniliae, a qua parentes
moveri potuerint ad matrimonium exigendum tamquam remedium bonae
famae recuperandae. Etiam investigandum, quid haec persona fecerit ut a
coactione parentum sese liberaret: utrurn preces adhibuerit, utrum usa fue-
rit opera aliorum ad parentes a proposito dimovendos, utrum et quomodo
propriam aversionern et contrarietatem in illud matrimonium significaverit,
cuiturduemreetutrquconomosddio:Itera pars operam dederit ut matrimonium revera con-
rand um erit, utrum quando contractus matrimonialis
eratsignandus, libenter et sine ulla protestatione id praestiterit, utrum aliqua
sfraiveusgaudanhdiboitnaeacdestale.m obsignationem obtinendatn; quom3do sese gesserit ,
adstiterit, an •
sum promendum adducta fuit, sive quando post datum consensum festum
necessaria pro mAtrimonio parabantur, sive quando ad consen-
nuptiale celebrab
putaverit, atqus:cus. Consideranda quoque eius agendi ratio erga alteram
atu. r, utrum nempe his omnibus hilaris, prompte, et laeta
InPlurtmemfal cetturnergA eiusdem familiam; utrurn nempe bznevola et atfectuosa,
an eisdem obstiterit, ea praesertim de caussa quia matrimonium nullum
et stne oppositione ad officia matrimonialia sese exhibuerit ,
utrum libenter
„ .
nt, et quibut.,u. t m:lius tueri ppsset propriam libertatem. Al hoc postre-
veri
mintuges
quo exitu.
ipsos ortae sint lites et contentiones, utrum hoc factum manifesta-
pro anium considerari debet, utrum hac de caussa inter
s, a quo tempore post matrimonium istae querimoniae ince-
reri j3n9te, et dexprauedaicaussa vel ratione, utrum ad tales lites et dissensiones tol-
eoru
o
1:1puoasrtuandellibilil’qtta fuerint consilia, hot tationes, et, in casu affirmitivo, a quibus
et
Tnque -aren
p :ecsta cognoscenda in iudicium vocanii erunt am53 c)litl;’cs t
Illi praesertirn qui de coactione adhibita accusantur, et
errogandi de facto ipso, de modo, de animo, et de fine ob

48s

S. C. de Propaganda Fide 489

Curia Romana
et in defectu poterunt eadem requiri ah auctoritate civili, si suos
nullum fuerit.
ghiosc matrirnonm
dcounmiu
ortern; atque ita iu
91Cuundum matrimonium comprobante, ut cognoscatur, utrum secun-
erit, in quib.us adnotentur. Quae comparari debebunt cum docu-
m
mlibernotsohsae
iudicetur utruni secundum matrimonium validum, an
in contracturn fuerit ante, ve1 post prioris coniugis
43. Quando ad mortem prioris coniugis probandam praesto non sunt
neque esse possunt haec authentica documenta, aliis argumentis et aliis
probationibus opus est, quae a iudice sedulo crunt colligendae. In primis
argumentum desumi potest ex depositione testium fidem merentium, si ipsi
de visu mortem illius, de quo agitur, revera accidisse affirmaverint, aut idem
asseruerint ex auditu, dummodo non ex vaga aliqua relatione, sed a personis
minime suspectis proprias informationes se hausisse testentur. Isti testes
erunt interrogandi, utruin bene cognoverint quem mortuum asserunt;
quo tempore, quo loco mors acciderit; qua de caussa; ubi cadaver sepultum;
utrum adsint et uhi commorentur alii qui de hoc facto instructi sint aut esse
possint. All illis vero qui ex aliorum relatio ne deponunt, eritquoque inqui-
renduni, a quibus tales hauserint notitias; a quo tempore fama de riwrte vul-
gari coeperit, et quid ipsi sentiant de probitate et credihilitate eorurn qui pri-
mitus de re ista sunt loquuti; utrum isti peculiarem aliquam ration em habue-
rint aut habere potuerint ut talem notitiam evulgarent. His cognitis, in iudi-
cium vocandi erunt testes inducti, et eodem modo examini subliciendi, ut
tandem aliquando vel ad testes de visu, vel ad certa documenta obtinenda
perveniatur. Animadvertat iudex, ne admittat eos qui sponte ad examen
accesserint, quia mendaces praesumuntur; et si requisiti fuerint, quaera t
ab eis, a quibusnam, ubi, quando, quomodo, coram quibus, et quoties fue-
rint requisiti; utrum pro hoc testimonio ferendo fuerit ipsis aliquid datum,
promissum, remissum, vel oblatum a personis interesse habentibus, •vel ab
aliis eorum nomine. Similiter advertat, non esse admittendos testes qui per-
:nanrraas ribus circumstantiis appareat eos cognitionem habere potuisse de iis quae non esse testes idoneos, nisi a longo tempore in loco fuerint, aut •ex peculia¬,ndte quibus agitur, plene non cognoscant; et consequenter extraneos Quod si testes sive de visu, sive de auditu haberi non poterunt, considerandae erunt circumstantiae omnes in facto concurrentes, et diligen-
senior,
ter ponderandae, ut videatur, utrum ex illarum complexu exurgere possit
imonograiul:ad nia certitudo quae necessaria est ut iudicium proferatur. Porro cir-
cumstantiae istae praecipue sunt: aetas personae quae mortua dicitur, utrum
anniouxnii:or fuerit: tempus eiusdem discessus a patria et familia, utrum
bellab,re:
cau
tuti°) utrum sana et robusta, an debilis et infirma. Erit similiter perpendenda
corporaii
suluern
.i. , • , an et •
quihus vicissitudinibus subiecta fuerint, ex. gr. num
sa quare e ius; locus vel loca, ad quae se contulerit, utrum valitudini
pestilentiae saevierint; eiusdem personae physica consti-
propria discesserit domo, utrum nempe ad negotium vel ad
anem alioitiam exercendam, an potius ut coniugem derelinqueret. Haec
c°g”sci vel deduci poterunt ex benevolis, aut contrariis relationibus, quas
vel c(nliuges habuerunt inter se, durante eorum contubernio, vel ille qui
quem ad vim adhibendam ducti •fuerint. Item vocandi propinqui et famils).
violentiam accusantis, et interrogandi de omnibus quae vel ad parentes,t,”
ad filios referuntur; utrum quidquam eorum quae in actis habentur videri-
aut audiverint, quidve norint accidisse ad rem pertinens, •sive antequz
matrimonitnn celebraretur, sive tempore cohabitationis, sive post co *
separationem, si haec locum •habuerit. In hisce examinandis iudex diligen.
ruuv,
ter invigilet, utrum aliqua collusionis suspicandae caussa subsit, et curetaut
quoad singulas personas parochorum testimonium ohtineat de ipsarum pro.
bitate atque credibilitate. Post istos vocandi parochus vel alius sacerdos, qui
matrimonio adstitit; illi qui eiusdem celebrationi et festo nuptiali •interfue.
runt, ut referant praesertim de modo quo persona contramatrimonium recla-
mans in illis circumstantiis se gesserit; aIiae personae inductae, illae speciatim
quae adhibitae fuerunt vel •ut consiliis et hortationibus reclamantem ad ma-
trimonium inducerent, vel ut excitarent ad officia matrimonialia praestanda,
ab iisque •quaerendum, quid egerint, quihus argumentis usae, quidve conse-
cutae fuerint.
4o• Caeterum in hac re iudex sciat, matrimonium esse per se factum
quodda solemne et publicum, quod semper validum •
censeri debet, ni:i
evidentes rationes eiusdem •
nullitatem demonstraverint. Ideo curandum qui-
dem omni studio atque diligentia, ut rationes istae colligantur, sed iudicium
contra matrimonium nunquam erit pronunciandum, nisi earum comple‘io
omne prudens dubium de existentia impedimenti excludat.
41. De impedimento ligaminis. — Vinculum praecedentis matrimonii,
quod ad posterius connubium impugnandum adducitur, repetendum asse-
ritur vel ex matrimonio, catholico modo a catholicis celebrato; vel excon-
nubio ab haereticis •aut sehismaticis iuxta diversarum sectarum instituta
contracto, et postea per sententiam •talium tribunalium dissoluto; vel ex
contractu inter infideles, qui postea •
rescissus, aut nullus fuerit declaratus.
Diversorum istorum casuum possibilitas, •aut etiam frequentia manitmot]
est, cum • •regionibus Americae catholici •commixti vivere cogantur cum
haereticis, •et infidelibus. Quaedam •pro singulis casibus adnotanda sunt, quia
diversis •legibus reguntur.
42. Ad primum casum quod attinet, doctrina catholica est matrimonium
.
baptizatorum rite celebratum et consummatum aliter solvi non posse, nis’
per mortern unius coniugis; •et ideo locurn non esse eiusdem dissolution1
declarandae in iudicio, nisi de morte alterutrius coniugis constiterit. Ut
autem de liac constare dicatur, non sufficit rumor aut fama quaecumqueP
neque solae praesumptiones, sed requiritur certus de ea nuntius, aut saltem
concursus taliurn rationum, quae certo nuntio ae ui ollentes ornne de illi
ut bium excludant. Ideo in hoc casu iudex •anteg omP nia •
exigere
prioris matri .• debebitt
monu docurnentum authenticum proferatur, atque, si °P116
fuerit, alias probationes colli at quae praedicti prioris matrimonde
tiam demonstrent; similiter eg‘c ‘ •* ii exsisten•matrimunio contracto; quae o
quire. t documenta vel probationes n _
ca uocumenta de praetensa morte a
secundo
libris matrimoniorum i mma documenta facile haberi poteru t ea■
competentibus parochis auth . *
n parochiis asservatis. Post haec exigenda crun!
tnti –1
Itents
S. C de Propaganda Fide

491
••••••••-

490 Curia Romana
discessit continuavit cum altero coniuge sive per litteras sive per nuncios;
gravis de morte obita praesumptio habebitur; si e contra constiterit .
si enim constiterit, ad tempus talem epistolarum sive relationum ctounsurn
dinem adfuisse, et postea cessasse, quin cessationis causa aut ratio appareat,
etliqu:
discessit nunquam epistolarum commercium •habuisse CUIll sua familia, aut
cum propinquis et amicis, •indicium mere negativum nullam probationem
facere poterit. Ponderandum quoque •
erit •genus vitae, quod discedens in
aliena •regione amplexus fuerit; si vitam et artem militarem exercendam ele-
gerit, vel arti nauticae aut servitio alicuius navis sese addixerit, et cogno-
scatur in quo exercitu militaverit, aut in qua navi servierit, inquisitionc3
erunt faciendae penes duces exercitus illius, et penes gubernatores vel oth-
ciales navis. Si cognita fuerint loca, in qu ibus commoratus •
est, in singulis locis,
et praesertim in illo in quo commorahator, quando eius indicia perdita
fuerunt, investigationes erunt faciendae. A(1 has tribunal adhibebit idoneas
personas, si praesto sint, vel etiam civiles auctoritates, ab iisdem postulando
ut, quibus pollent modis, de illo opportunas investigationes •faciant, atque
etiam in •
subsidium vocentur publica diaria cum indicatione nominis, cogno-
minis, patriae, professionis, et conditionis illius, de quo quaeritur. Item si
fieri possit, tribunal curabit, ut in locis in •
quibus idem commoratus fuerit
publica edicta affigantur, et singuli excitentur, ut notitias, si quas habent,
velint suppeditare. Si omnibus istis adiumentis adhibitis nihil omnino pote-
rit reperiri, et si omnes circumstantiae ad mortem prioris coniugis antr
secundas nuptias, de quarum valore agitur, acistruendam conspiraverint,
iudex sententiam proferre contra secundum •
matrimonium non poterit; non
enim constaret de eius nullitate. Quod si de matrimonio contrahendo agatur,
terit.
hoc permitti numquam poterit, donec •de morte prioris coniugis certo consti-
44. At si non ex isto capite, sed potius quia primum matrimonium in
haeresi contractum, rescissum fuerit ob aliam caussam, specialia quaedam
erunt observanda. Et primo advertendum •est, evangelicam et apostolicam
doctrinam esse matrimonium valide celebratum solvi non posse propter
adulterium, vel propter molestam cohabitationem, aut longam et affectatam
coniugis unius absentiam, •aut ►propter aliud quodcumque motivum ab haere-
ticis confictum. Quare si constiterit, •a tribunalibus haereticorum ob alicI”am
t x istis rationibus praecedens matrimonium dissolutum fuisse,
iudi • ‘ •
lum a iure canonico recognitu
fecta valore iuridico c.
favorem secundi matrimonii a tribunali catholico ne admittenda quidem seu
introducenda erit. Si vero eiusdem •dissolutio fuerit decreta ob alium titu-
ct mmime ocere. Quare tunc caussa ex inte ro erit instituenda, ettiwilic°
lrere, et ex ipsis solummodo iudicium prioi
m%sciendum est, •acta a tribuna fhearreerectati.
ecxa. pu, oesdscaio ne ti..n
iuNta
ss. canones pertractanda. Vetitum tamen non !st, imo aliquando
ut acta tribunalis haeretici re uirt t
tiarum cognitio attingatur. ligno ,..ni u.r, quo plenior factorum et .bus ili_..nt
etiam testes singuli iterum i Pe • •• . partticircuri.nsctu.acne:
exhihita, dummodo nihil ali si unusmodi documenta a
colligi. Partes tamen erunt sem
ud obstet, poterunt adhiberi, atque ex illis •indy’
r audienthe
n tudicium vocandi, et interrogandi ad no
4 ) n‘c non, quotenus. fieri poterit,
rtn3rn
Neque omittenda aliarum personarum iuridica depo-
harum regularum.
sitio, si adesse cognoscantur; sicut neque alia acta, quae vel moderator
vel defensor matnmoniii necessaria reputaverint. Si perpensis omnibus
sententiam edicendam esse conformem sententiae a tri-
sbiuuudineixulidcihecaniFmectroicitt°i’vum invocare debebit; neque ullo modo post eam existi-
prolatae, numquam tamen istam sententiam tamquam
mandum erit duas adesse sententias conformes, a quibus necesse non sit
appellare.
. Quoad matrimonia in infidelitate contracta, si haec dissoluta dican-
tur4p5er sententiam editam vel ab auctoritate civili, Nrel a quovis tribunali
haeretico, eadem erunt servanda quae dicta sunt de matrimoniis baptizato-
rum resolutis per sententiam tribunalis saecularis, nempe caussam admitten-
dam non esse, si rescissio proclamata fuerit ex titulo ab Ecclesia non agnito,
vel servatis servandis esse ex integro instituendam, si contrarium contigerit.
Si vero coniugum separatio acciderit absque ullo iudicio, observandum
utrum pars quae coram tribunali catholico agere intendit, secundum matri-
monium contraxerit post baptismi susceptionem, an ante. Si matrimonium
accid•rit cum parte catholica post baptismi susceptionem, erit inquirendurn,
utrum praecesserit coniugis adhuc infidelis canonica interpellatio, aut sal-
tem a legitima potestate fuerit super eadem interpellatione dispensatum.
Quatunus constiterit de facta interpellatione aut de illius dispensatione, pri-
mum matrimonium nequit amplius constituere vinculum secundum con-
nubium irritans; quatenus vero neque interpellatio neque eiusdem dispen-
satio praecesserit, primum matrimonium obstabit quidem secundo, sed
Ordinarius iudicium suspendere debebit, et casum cum omnibus suis cir-
cumstantiis ad S. Sedem remittere, quae ipsi Ordinario quid faciendum
sit, indicabit. Ad probandum vero, utrum interpellatio vel eius dispensatio
intercesserit, consulendi erunt libri matrimoniorum, vel etiam regesta curiae,
in quihus haec accurate erunt semper recensenda. Quod si secundum matri-
monium contractum fuerit etiam in infidelitate, praesumendum quidem erit
quod, antequam persona, •de qua agitur, ad baptismum admitteretur, servata
fuerint omnia quae sacri canones pro his casibus statuunt; sed si institutis
coiptipoertsseunis investigationibus adhuc dubium subsit, ad S. Sedem erit recur-
rendum.
De impedimento impotentiae. Ad impugnandum ex capite impo-
tcntia,mneact.esri.nsiensitnut sit antecedens atque perpetua, quae scilicet naturalibus atque
modo hoc factum •
cognitum esse potest, et ipsi tantummodo de re
matrimonium solummodo coniuges admittuntur, quia ipsis solum-
debent. Ut liutem •impotentia matrimonium contractum irritet,
“Ters et cum qualibet persona contractum; si vero relati% a tantum,
ut o • .
mnino impossibilem reddat coniugalem copulam, matrimonium dirimit
•ruerminediis tolli non possit. Ista impotentia si fuerit absoluta, seu talis
m dirimit solummodo cum illa ad quam impotentia ipsa refertur.
causis huius generis investigationes erunt dirigendae, ut tandem
deveniatur ad adstruendam vel excludendam assertam impotentiam antece-
dentern et perpetuam, sive absolutam sive saltem relativam.
….■1111•111■_
492
Curia Romana
S. C. de Propaganda Fide
493

Hunc in finem prae oculis habenda •
erit instructio supremae C
nis S. Officii.1
ongregatio,
47. Quod si casus •occurrat cui •in instructione hac provisum non sit, ad
iuris communis normam pertractetur ac decidatur oportet.
[CoIlectanea S. C, de Prop. Fide, vol. II, n. 1587].

4902.
S. C. de Prop. Fide, litt. ency’cl. 25 iul. 1883.
Quo propositis huic S. C. dubiis fieret satis, a Sacra Supremae Inquisi-
tionis Congr. quaesitum fuit: An Ap. absque speciali facultate possig
excipere denunciationes in materia •sollicitationis ad turpia, et an, eiusm4i
denunciationibus acceptis, teneantur eas ad •S. Gyficium deferre. Erhi PP.
Inquisitores Generales, in fer. IV •20 Iunii curr. anni, respondendum cen-
suerunt: Supplicandum SLS’?”iio pro •extensione ad omnes Vicarioc App. Insou-
ctionis pro Vicario Ap. Cocincinae Clm addito quod remittai
ad ..S’. Officium, per medium S. C. de Propaganda Fide in epirtola clausa,
nomina sollicitantium. Cum autem Summus Pont. Leo XIII •in audientia
eiusdem feriae ac •diei, decretum Erriorum PP. approbare •dignatus sit, et
petitam concedere extensionem, •hinc praedictam Instructionem, quae
rio Ap. Cocincinae data fuit per epistolam diei 26 aug. 1775 ad A. T.
mitto, 2 ex qua Intnictione cadem A. •T. intelliget, qua ratione se gerere
debeat si quando, quod Deus avertat, •Imius casus occurrant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol• II, n. 16o4].

iis attingere, quae ma.xime fidei provehendae utilia esse possunt, quaeque
‘am ab Episcopis indicata vel a S. C. proposita ampliorem tractationem
vexiigiere videntur. Haec itaque breviter his meis perstringo, potissimum in
iis -consistens quae regimen istarum missionum et media opportuniora ad
conversionem gentium obtinendam respiciunt.
Imprimis Sacra haec Congr. studium Episcoporum ad idoneos ac
spectatos verbi Dei praedicatores efformandos satis laudare non potest.
Potissimum vero quae in Synodo Chansinensi, Sess. II, c. II, de Missis
,4postolicis,n. et 2, nec non c. III, de vita et honestate dericorum, de hoc
argumento disseruntur, omnibus Vicariis App. ut prae oculis habeantur
plane commendat. Uti enim ipsa haec S. C. ad primos Vic. App. Seminarii
Parisiensis anno 1659 scribebat, non debent missionum Praesules facile
omni spiritui credere, sed probare spiritus si ex Deo sunt: Hoc itaque in
primis curandum ut magno studio perquirantur ac secernantur viri aetate
ac corporis valetudine sustinendis laboribus idonei tum veroquod pluris
est non mediocri charitate ac prudentia insigniti, quas virtutes non aliorum
iudicium et coniectura sed diuturnus rerum usus et experientia •aliis muneri-
bus CUM laude peractis probaverint, qui secretorum sint capaces tenacesque
custodes, qui gravitate morum, comitate, mansuetudine, humilitate, pa-
tientia et omni virtutum exemplo christianae fidei quam ore profitentur opem
adstipulentur: qui denique ad evangelicae charitatis normam efformati •alio-
rum se ingenio ac moribus accommodantes, nec sociis quibuscum vixe-
rint gravesi nec exteris invisi ingratique reddantur, sed cum .Apostolo fiant
omnia omnibus Hae itaque dotes maxime in evangelii praeconibus ab
Episcopis quaerendae sunt Quoniam vero Dei omnipotentis gratia favente
messis quotidie copiosior •in ista regione apparet, ut vere dici possit eam
iranp.oroie:nuinsr:ciam esse albam ad ipsam messem, operarii autem valde pauci nume-
et Instit nhu :t noc rdS singulari sollicitudine •
easdem missiones •
complecti
tiplicandis eum per speciales litteras •
animos addat eosque hortetur ut
qum superioribus •
ordinum regularium ac piarurn Congrez.
igniculis adie‘ang. elii praeconibus, quantum temporum mali4znitls einit dili-
arugdemntiermabidieenct lop.era,m. Ac si (quod Deus faxit) maiorem operariorum nume-
m nanciscatur •
etiam novas missiones constitui curabit quibus aliis veluti
etts •gentes istas cxcitet, atque a tenebris et umbra mortis in
wisti lumen ac regnum advocet.
riemopf.ntguilnlih.uumiiloisfrorrsoe.quian:vis •libentissime S. C. viderit plures ex Svnodis de studio
regiu onirbuunsl indigenarum •a missionariis peragendo sollicitas fuisse, tamen
leveritate hac in re procedendum sit, videant; iussitque, omnibus istarum
acr_mtrasitea. •
eds.t, si •singulis PP. ante oculos proponat Instructio-
onsi u te 21 martii 1774 circa idem argumentum ut, qua
praesulibus significari, •eiusdem Instructionis tenorem diligenter
4903•
S. C. de Prop. Fide, instr. (ad Vic. Ap. Sin.), 18 oct. 18834
Quae a praesulibus Sinensium missionum in conventibus synod.alibus
habitis in quinque regionibus ecclesiasticis in •
eo imperio •
constituns acta
fuerunt, ea quidem Sacrae huic Congr. gratissima ac perutilia visa su.n.t.
Plura enim sive quoad personas •N’icariorum App. ac missionariorum, sise
quoad ipsam directionem et administrationem missionum saluberrime decreti
.
sunt, multa etiam de ministerio inter gentes exercendo
propagandae admodum opportune inn-uuntur, demum multa de gravIssim”
quaestionibus res Ecelesiae, nonntillos contractus, ipsam sacramen
variisque modt.s h.deii
torti.m
.administrationem spectantibus disceptantur Itaque •dubium non est. quIn
in. proximis eonventibus anno 1885 de more. habendis nonnulla ex lus gra:
v.tssima et alia negotiorum capita iterum magna •cum illorum •fidelium un.
lita.te ac profectu ad examen revocentur. Quod ut commodius fiat, atque de
ratione quae S. Consilii menti apprime respondeat, visum est nonnulla ue
i cf. N. 946, to76. a Cf. N. 4568.
servandum esse, ac •missionarios universos omnino cogendos aut ad linguam
elsin.aenngseeimii addiscendam, aut ad ministerium abdicandum. Quo vero iidem
praecones magis idonei fiant ad populos illos •ad fidem adducendos,
cf. 1x- 4463.